W czasie I wojny światowej z każdej niemieckiej wioski zginęło wiele osób. Dlatego w niemal każdej miejscowości po 1918 roku powstawały pomniki upamiętniające ofiary tamtej wojny. Historia wspominania poległych jest jednak starsza. Wcześniej nazwiska osób, które nie wróciły do domu, a walczyły w wielu konfliktach zbrojnych, umieszczano w kościołach na specjalnych tablicach. Kto wie, być może takie tablice dałoby się jeszcze znaleźć w Racławicach Śląskich, a mogą one informować na przykład o mieszkańcach, którzy zginęli w czasie wojen śląskich. Sama historia wojen śląskich jest ciekawa i dotyczy również naszej miejscowości, i pewnie też zostanie opisana na łamach strony Raclawice.Net.
Pomnik z początku XX wieku
Wróćmy jednak do historii I wojny światowej. Z tego okresu zachowało się bardzo mało dokumentów i informacji. Na szczęście dzięki kilku zapiskom mamy pewien obraz o ówczesnej rzeczywistości.
Zakończenie I wojny światowej to jednocześnie okres powstań śląskich. Okres burzliwy dla Racławic. W czasie III powstania śląskiego na terenie Racławic przeprowadzono akcję pod kryptonimem "mosty". W jej trakcie wysadzono trzy mosty i wiadukty kolejowe w okolicy naszej miejscowości. Wiemy, że później, w wyniku plebiscytu, okoliczne tereny przypadły stronie niemieckiej.
Tuż po zakończeniu I wojny światowej do racławickiej parafii trafił ksiądz Joseph Christian (rok 1919). Dzięki jego staraniom w kaplicy Serca Pana Jezusa (dziś jest to Kaplica Matki Boskiej Buszczeckiej) pojawiły się dwa piękne witraże. Zostały one nabyte z pieniędzy, które zbierano w intencji poległych podczas I wojny światowej.
Nie wiemy, czy w tym samym czasie powstał również pomnik znajdujący się w centralnym placu wsi. Data budowy pomnika nie jest znana. Można założyć (na podstawie archiwalnych zdjęć), że powstał między rokiem 1919 a 1922.
Jako ciekawostkę dodajmy, że ksiądz Eduard Scholz (zasłużony proboszcz Racławic Śląskich od roku 1929) walczył w I wojnie światowej. Jako ochotnik udał się na front - został odznaczony Żelaznym Krzyżem I i II klasy. Święcenia kapłańskie przyjął po zakończeniu wojny w 1922 roku.
Historia budowy pomników we wszystkich niemieckich miejscowościach jest podobna. Powstawały one zaraz po zakończeniu I wojny światowej. Pomniki przypominały obeliski, miały kształt prostopadłościanów. Zawierały nazwiska osób pochodzących z danej miejscowości - osób, które nie wróciły z walk w I wojnie światowej. Na pomnikach znajdował się napis: Kriegerdenkmal, co można tłumaczyć jako "pamięci ofiar".
Pomnik z początku XX wieku
Lista nazwisk wyrytych w racławickim obelisku jest odtwarzana. Na jednym boku pomnika wymienionych jest około 30 nazwisk. Może to świadczyć o tym, że około 120 osób pochodzących z Racławic Śląskich zginęło w czasie I wojny światowej. Być może będzie tam można znaleźć także polsko brzmiące nazwiska. Pamiętajmy, że w tym burzliwym okresie w Racławicach zamieszkiwało kilka rodzin deklarujących narodowość polską (można tak sugerować mając na uwadze wyniki plebiscytu zorganizowanego w tym czasie).
Na wielu pomnikach przykręcano orły, a na bokach obelisku znajdowały się krzyże żelazne. Krzyże żelazne były odznaczeniami przyznawanymi przez państwo pruskie za męstwo na polu walki. Również na pomniku racławickim znajdował się orzeł, a na jego bokach wyrzeźbiono krzyż żelazny.
Pomniki powstawały głównie przy kościołach, budowano je na cmentarzach lub głównych placach. W Racławicach pomnik ustawiono w centralnym placu wsi, niedaleko kościoła i ówczesnego ratusza. W około ustawiono kamienie, które spięto łańcuchami tworząc swego rodzaju ogrodzenie. Posadzono także ozdobne krzewy (krzewy te w ciągu 10 następnych lat tak się rozrosły, że prawie w całości zasłaniały pomnik).
Na dolnym kamieniu wrzeźbiono napis. Niestety nie da się go odczytać z pochodzących z tego okresu zdjęć. Prawdopodobnie brzmiał on: pamięci mieszkańców Racławic Śląskich, ofiar I wojny światowej z lat 1914-1918.
Pomnik przetrwał do 1945 roku. Nie wiadomo co zrobili żołnierze radzieccy wkraczający do Racławic w marcu 1945 roku. Zdjęcie wykonane tuż po wojnie przedstawia tylko samą podstawę pomnika. Obelisk mógł zostać przewrócony, a później przez kilkadziesiąt lat przeleżał na jednym z ogrodów.
Pomnik zniszczony po II wojnie światowej
W miejsce pomnika postawiono charakterystyczną rakietę. Przy niej znajdowały się drogowskazy kierujące na Prudnik, Głogówek i Głubczyce. Rakieta zniknęła w czasie późniejszego remontu drogi. Dziś nie ma po niej żadnego śladu.
Rakieta została ustawiona wiele lat po II wojnie światowej
Po II wojnie światowej wiele podobnych pomników zostało zniszczonych, ale też sporo przetrwało. Można je zobaczyć przykładowo w wielu miejscowościach leżących na Dolnym Śląsku. Co ciekawe podobne pomniki można też znaleźć w Czechach i to niedaleko Racławic Śląskich. Jeden z nich znajduje się przy głównej drodze niedaleko Mesta Albrechtice.
