Pierwsze wzmianki o Racławicach Śląskich pochodzą z XIII wieku. Mówią one, że tutejsza wieś została założona na prawie niemieckim, ale należała do Moraw. Nazwa miejscowości ma pochodzenie słowiańskie. Prawdopodobnie założycielem kolonii był niejaki Racław. Autor niemieckojęzycznej książki o Racławicach Śląskich sugeruje, że odbyło się to na takiej samej zasadzie, jak w okolicznych wsiach. Dobrosławice założyć miał Dobrosław, a Naczęsławice Naczęsław.
O istnieniu miejscowości zaświadcza dokument pochodzący z dnia 29 września 1252 roku. Odnotowano w nim, iż miejscowość Racławice koło Osobłogi należy do biskupstwa ołomunieckiego. Zatem data pierwszej wzmianki o wsi powinna być traktowana jaka data jej założenia, oficjalnej lokacji. Oznacza to, że w dniu 29 września tego roku minie dokładnie 760-lat istnienia Racławic Śląskich.
Wspomniany dokument został przygotowany przez pochodzącego z Westfalii biskupa Brunona, sprawującego funkcję biskupa diecezji ołomunieckiej w latach 1246-1281. Zaznaczył on, że miejscowość została zaplanowana jako jedna z beneficjów kościelnych. Biskup Brunon służył królowi Czech Otokarowi II, jednocześnie był on namiestnikiem Moraw, a po tym jak do władzy doszedł król Rudolf, Brunon był namiestnikiem Północnych Moraw.
Ów biskup sprowadził w okoliczne tereny osadników pochodzących z Frankonii, Turyngii i Westfalii. Okoliczne niewielkie wioski opustoszały po tym jak w 1241 roku pojawili się na tych terenach Mongołowie. Osada znajdująca się wtedy na terenie dzisiejszych Racławic została zniszczona przez nich na przełomie roku 1240 i 1241. Powstały później przysiółek liczył aż 70 gospodarstw i jest prawdopodobne, że tyle zagród miejscowość posiadała we wrześniu 1252 roku. Dane te ma poświadczyć jakiś dokument znajdujący się obecnie we wrocławskich archiwum.
W ciągu kilku następnych lat w miejscowości pojawili się pierwsi Sołtysowie. To oni spisywali liczbę gospodarstw. W 1534 roku we wsi miało być jednocześnie dwóch sołtysów. Jeden był chłopem zajmującym się uprawą pola, a drugi ogrodnikiem. Sołtys nie musiał oddawać części plonów dla swojego pana, był zwolniony z tego obowiązku. Jak już kiedyś wspomniano pod miejscowego sołtysa podlegała jedyna działająca w okolicy karczma.
Pierwsze młyny powstały w Racławicach prawdopodobnie na początku XVI wieku. Młyn górny, znajdujący się w górnym biegu rzeki Osobłogi został wzniesiony pod rządami księcia opolsko-raciborskiego Jana II Dobrego. Zaświadcza o tym dokument pochodzący z dnia 5 sierpnia 1517 roku. Z kolei inny dokument, pochodzący z dnia 1 września 1572 roku, zaprzecza przytoczonej wyżej tezie. Według tego drugiego dokumentu najstarszy młyn wybudowała rodzina nazwiskiem Muller. Problem miał pojawić się, po zaginięciu aktu własności dla tego młyna. Dzieci wspomnianego młynarza miały starać się potem o potwierdzenie tytułu prawnego do zarządzania obiektem. Dziś trudno stwierdzić, czy młyn ten faktycznie należał do sołectwa Racławice Śląskie, ponieważ mógł on już znajdować się na ziemi przynależnej do wsi Pomorzowice.
Najstarsze zachowane zdjęcie Młyna Górnego
Niemiecki historyk Pfeifer, miłośnik Racławic Śląskich, twierdził, że najstarszą częścią wsi jest tak zwana Kolonia. Dziś to okolice ulicy Kolonialnej oraz przyległy do niej fragment ulicy Ogrodowej. Według niego to historyczne części miejscowości, ponieważ znajdowały się w dolnie rzeki i swoim wyglądem przypominały charakter słowiańskiej wielodrożnicy. Musimy mieć jednak na uwadze fakt, że przez setki lat okolica nawiedzana była przez powodzie i kilka wieków temu pewnie wyglądała inaczej.
Kolonia kilkadziesiąt lat temu
Z kolei autor niemieckojęzycznej książki o Racławicach Preisner, wydaje się słusznie, zaprzecza tej tezie. Dawna Kolonia nie jest pokazana na żadnej starej mapie prezentującej miejscowość (z 1750 roku oraz z 1770 roku). Na tych mapach są za to inne części wsi. Kolonia musiała powstać po roku 1770, pewnie na początku XIX wieku.
Wydaje się, że najstarszą częścią wsi jest okolica kościoła. To plac obejmujący niewielką cześć ulicy Głubczyckiej, ulicy Zwycięstwa przy kościele i początek ulicy Prudnickiej. Zauważmy, że domy w tej części położone po przeciwnej stronie ulicy, są ułożone stosunkowo daleko od siebie.
Przypuszczalnie najstarsza część wsi
